Na niniejszej stronie znajdą Państwo opis i charakterystykę gryzoni z którymi najczęściej można się spotkać w otoczeniu człowieka na terenie Polski.
Niektóre są często spotykanymi szkodnikami, a niektóre podlegają ochronie, a jeszcze inne wogóle nie są gryzoniami choć za takie powszechnie się je uważa. Kto to taki? To - kret.

• Kret europejski - NIE JEST GRYZONIEM

• Mysz domowa

• Mysz leśna

• Mysz zaroślowa

• Mysz badylarka

• Szczur wędrowny = norweski = wodny = kanałowy

• Szczur śniady

• Karczownik ziemnowodny

• Nornica ruda

• Popielica

• Porównanie rozmiaru gryzoni: myszy domowej, karczownika i szczura wędrownego

Kret europejski Talpa europaea

Pupularny w naszym kraju gatunek owadożernego ssaka łożyskowego, spotykany głównie na polach i łąkach. Na terenach ogrodów, sadów i prywatnych posesji przez wielu niepożądany, ze względu na wyrządzane szkody.
Objęty ochroną gatunkową częściową (nie jest chroniony na terenie ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek, lotnisk, ziemnych konstrukcji hydrotechnicznych oraz obiektów sportowych - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237 ).
Zwierze żyjące pod powierzchnia ziemi. Drąży tunele i tworzy kopce z ziemi w miejscu wyjścia. Wbrew opiniom posiada oczy, co prawda niewielkich rozmiarów (ok. 1mm) uwstecznione i niewrażliwe na światło, ale posiada.
Ciało kreta porasta bardzo bujne owłosienie (nawet do 200szt na 1mm²) w czarnym kolorze. Pysk w kształcie ryjka, wyposażony w zęby - 44szt.
Masywne, krótkie kończyny przednie wyposażone w ostre pazury pozwalają na drążenie tuneli w ziemi.
Krety posiadaja doskonały słuch, a dzięki bardzo wrażliwym na wibrację receptorom usytuowanym w ogonie i na pysku (włosy czuciowe) odbiera sygnały lokalizujące pokarm (larwy owadów, dżdżownice etc..).
Kret żyje do 4lat. Nie zapada w sen zimowy, lecz zakopuje się głębiej (ok.60cm poniżej poziomu przemarzania). Po 28 dniach ciąży samica wydaje potomstwo. Zazwyczaj jest to 2-7 szt młodych jeden raz w roku - wiosną

Mysz domowa Mus musculus domesticus

Mysz domowa, jeden z najczęściej spotykanych szkodników w otoczeniu człowieka należy do gatunku synantropijnego.Długość osobnika dorosłego może siegać 20 cm (wraz z ogonem), masa około 25g.
Charakterysuje się smukłą budową ciała, zaostrzonym pyskiem z "wąsami" tj włosami zatokowymi. Ogon pokryty pierścieniowatymi łuskami, słabo owłosiony, cienkie i dość długie uszy.
Ubarwienie : spodnia część biaława, z wierzchu zaś szaro-kakaowa.W pomieszczeniach zamieszkiwanych przez myszy można wyczuć charakterystyczny "mysi" zapach, oraz ślady odchodów.
Rozmnażanie myszy trwa cały rok, i może osiągać 5-8 cykli rozrodczych (miotów). Młode oseski rodzą się nagie i ślepe, a zaczynają widzieć po ok.2 tyg od narodzin. Dojrzałość płciowa jest osiągana po ok 2 miesięcach. Mysz żyje stadnie, tworząc gniazda. Aktywny tryb życia prowadzi głownie nocą. Mysz ta uważana jest również za roznosiciela chorób zakaźnych: tyfus mysi, tularemia, tyfus plamisty, czerwonka, salmonella, i dżuma. Mysz należy do gryzoni zwalczanych z urzędu.

Mysz leśna Apodemus flavicollis (Melchior)

Gryzoń o przeciętnej wadze 20-60g. Jest największą spośród innych myszy występujących w naszym kraju. Jej wielkość to ok. 8-13cm oraz długi ogon 9–12 cm.
Posiada żółtawobrązowe ubarwienie z białym brzuchem, szyja jaśniejsza. Ma duże oczy i uszy. Występuje na terenie prawie całej Europy, oraz w krajach tj. Iran, Turcja, Izrael, Syria, Liban.
Jak sama nazwa wskazuje, mysz leśna występuje głównie w środowisku lasów. Zarówno liściastych jak i mieszanych. mozna ją również spotkać w prakach i ogrodach, z których w chłodniejszych miesiącach potrafi nachodzić do domostw.
Jak większość gryzoni największa jej aktywność przypada w porach wieczornych i nocą. Mysz leśna jest wszystkożerna. W jej diecie dominują rózne nasiona, a także owoce, grzyby, pąki i pędy roślin. Żywi się również owadami, ale pokusi się nawet o pisklęta ptaków i padlinę.
Okres godowy przypada w miesiącach luty-październik. Wydaje na świat 3-8 młodych osesków w 2-4 miotach w ciągu roku. Ciąża trwa 23–26 dni. Młode pozostają z matką przez trzy tygodnie, a w ósmym tygodniu są już dojrzałe płciowo.
 

Mysz zaroślowa Apodemus Sylvaticus (Linnaeus)
Gryzoń z rodziny myszowatych, zamieszkujący obrzeża lasów, pola, zarośla i suche łąki. W Polsce pospolity. Spotkać ją można na suchych łąkach  i w zaroślach (stąd jej nazwa). Charakteryzuje ją specyficzny sposób poruszania się tzw. łukowate skoki. Dobrze pływa i wspina się po drzewach. Aklimatyzuje się również w wysokich partiach gór - spotykana do wysokości 2000mnpm. Mysz zaroślowa jest aktywna po zmroku i nocą, a w ciągu dnia spędza czas w norach w ziemi - adaptując także te opuszczone po kretach czy nornikach. Buduje nory składające się z 2 pomieszczeń, z czego jedno jest jej gniazdem a drugie "spichlerzem na zapasy" tj.nasiona traw, orzeszki bukowe, laskowe, żołędzie, owoce, dżdżownice, owady a nawet małe pisklęta ptaków - które należą do jej pożywienia. W chłodnych miesiącach gryzoń ten nachodzi do domostw, niszcząc produkty przemiału, owoce, ziarna.
Mysz zaroślowa żyje 2-4 lat. Młode w 2 miesiącu życia osiągają sojrzałość płciową. Ciąża trwa 24 dni, a w ciągu roku może wydać na świat 18 młodych osesków w 3 miotach

Mysz badylarka Micromys minutus (Pallas)

Gryzoń z rodziny myszowatych (Muridae), jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Micromys Dehne, 1841.
Długość jej ciała wynosi od 5 do 7,5 cm, ogon jest długości ciała.
Masa badylarki to 4-10 g. Posiada charakterystyczne ubarwienie – żółtawe do rdzawobrunatnego, brzuch jaśniejszy. Uszy małe, okrągłe. Występuje w środkowej, wschodniej i południowo-wschodniej Europie oraz w strefie klimatu umiarkowanego Azji. Zamieszkuje pola, wilgotne łąki, o wysokiej trawie, gęsto porośnięte brzegi rzek i jezior, zarośla oraz uprawy zbożowe. Charakterystyczne kuliste gniazda zakłada na łodygach traw na wysokości 20cm-1m od podłoża.  Jest aktywna zarówno w dzień jak i w nocy. Jej dieta składa się głównie z nasion traw i ziół, pąków i pędów roślin. Żywi się również jagodami, owadami oraz ziarnami. Okres godowy trwa od IV do IX, wydaje 2 do 4 miotów w roku po 4 do 7 młodych.  Ciąża samicy trwa 21 dni.  Młode w wieku pięciu tygodni są dojrzałe płciowo.

Szczur wędrowny Rattus norvegicus (Berkenhout) = norweski, wodny, kanałowy, brown rat

Gryzoń z rodziny myszowatych. Gatunek synantropijny.
Długość osobnika dorosłego może osiągać rozmiary 52 cm (z ogonem), ciężar 240-550g.
Wyróżnić można jego zgrupowania zasiedlające doliny rzek, wilgotne starorzecza i zlewiska oraz populacje przechodzące na okres wegetacyjny z domostw na pola uprawne i brzegi rzek.
W budynkach mieszkalnych i gospodarskich najchętniej zajmują zaciszne miejsca w piwnicach, pod podłogami oraz w kanałach i urządzeniach kanalizacyjnych. Szczury zakładają gniazda w zacisznych kryjówkach zabudowań (piwnice, rury kanalizacyjne) lub w glebie na głębokości do 40 - 50 cm.
Nory poszczególnych osobników są połączone korytarzami. Na powierzchni wydeptane ścieżki łączą otwory wylotowe nor. Przed otworami nor nie spotyka się kopczyków ziemi.W zimie pod śniegiem szczury nie budują tuneli, a warstwa sypkiego śniegu grubości 15 cm jest dla szczura przeszkodą nie do pokonania. Szczur może poruszać się jedynie po twardej powierzchni śniegu, wydeptując na niej ścieżki.

Ciąża u szczura wędrownego trwa 21 - 23 dni. Samica rodzi najczęściej 3 - 6 razy w roku po 7 - 8 (nawet do 12) młodych. Dojrzałość płciową osiągają one w wieku 3 - 4 miesięcy. Żyją 3 - 4 lata, ale najczęściej 12 - 18 miesięcy.
Szczury są bardzo ruchliwe, aktywne w ciągu całej doby, głównie jednak nocą.
Są bardzo ostrożne i nieufne. Wędrują tylko w grupach po kilkanaście lub kilkadziesiąt osobników, rzadko pojedynczo, zachowując się cicho.
Szczur wędrowny dobrze pływa i nurkuje, ale gorzej się wspina.
 

Szczur śniady Rattus rattus (Linnaeus)

Mniejszy kuzyn szczura wędrownego. Długość ciała 16-23 cm, długość ogona 18-25 cm, masa ciała 175-300g. Cechuje go nieco odmienny wygląd. Jak sama nazwa wskazuje, ubarwienie od szarego poprzez różne barwy pośrednie aż do czarnego, najczęściej szaro-brązowy. Spodnia część ciała jaśniejsza. Ogon pokryty łuskami i słabym owłosieniem. Posiada duże, cienkie i prawie nagie uszy, ostro zakończony pysk oraz dłuższy ogon od szczura wędrownego. Świetnie się wspina, chodzi po drzewach, dachach, w kanałach wentylacyjnych i po wysoko umieszczonych rurach. Jego teren najczęściej zaczyna się od wysokości 2m nad ziemią. Przebywa wyłącznie w pobliżu siedzib ludzkich, gdzie zasiedla strychy, magazyny zbożowe, poddasza, hale targowe i różnego rodzaju zabudowania gospodarcze.
Jest aktywny nocą, choć w miejscach, gdzie nie jest płoszony, wykazuje aktywność całodobową. Jest wszystkożerny i mało wybredny pod względem odżywiania. Dzienna porcja pokarmu wynosi ok. 20 gramów. Rozmnaża się bardzo szybko. Okres rozrodczy trwa przez cały rok.

Ciąża trwa od 20 do 24 dni, w jednym miocie samica rodzi od 3 do 15 młodych. W ciągu roku daje od 2 do 6 miotów. Młode rodzą się ślepe, oczy otwierają po kilkunastu dniach, a dojrzałość płciową osiągają po 3 – 6 miesiącach. Szczur śniady dożywa do 4 lat.
W Polsce występuje na nielicznych stanowiskach w dorzeczu Odry i w niektórych portach na wybrzeżu Bałtyku, ale jego zasięg nie jest dokładnie znany.
Jest gatunkiem bardzo szkodliwym z punktu widzenia człowieka. Podobnie, jak szczur wędrowny wyrządza duże szkody gospodarcze (niszczy żywność, przegryza instalacje elektryczne i inne, niszczy meble itd.). Ponadto pośredniczy w przenoszeniu wielu chorób, w tym wścieklizny i dżumy.

1. Epidemia dżumy znowu zaczyna zagrażać światu – alarmują naukowcy z renomowanego francuskiego Instytutu Pasteura. Liczba przypadków tej choroby, która w średniowieczu zabiła prawie połowę ludności Europy, znowu zaczyna rosnąć na całym świecie. W ciągu minionego dziesięciolecia odnotowano ponad 20 tysięcy przypadków dżumy. Ponad półtora tysiąca osób zmarło. Obecnie ta choroba występuje przede wszystkim w Afryce i Azji. Zdarzyły się jednak takie przypadki także w Stanach Zjednoczonych - dokładnie 57. Coraz łatwiejsze przemieszczanie się ludzi pomiędzy kontynentami może sprawić, że w przyszłości epidemia znowu zagrozi Europie, bo - jak podkreślają francuscy naukowcy - pałeczka dżumy coraz częściej odporna jest na antybiotyki.                                                   
http://www.rmf24.pl/fakty/swiat/ Wtorek, 5 listopada 2013 (12:32)

2. Ponad 20 osób zmarło w ubiegłych dniach w następstwie lokalnej epidemii dżumy na północy Madagaskaru - poinformowały w środę władze. "Do tej pory naliczyliśmy 21 ofiar dżumy płucnej w okręgu Mandritsara" - powiedziała przedstawicielka ministerstwa zdrowia Herlyne Ramihantaniarivo. Od września w czterech różnych okręgach zmarło na dżumę łącznie 36 osób.
"Problem w Mandritsara polega na tym, że ludzie sięgali tam najpierw po pomoc medycyny tradycyjnej" - zaznaczyła Ramihantaniarivo. Nieodpowiednie leczenie i późne rozpoznawanie choroby sprawiły, że panująca wcześnie w tym regionie dżuma dymienicza przekształciła się w groźniejszą od niej dżumę płucną. U chorych na dżumę dymieniczą zarazki mogą się przedostawać wraz z krwiobiegiem do płuc. Od lat w skrajnie ubogim wyspiarskim państwie pojawiają się ogniska dżumy, przenoszonej na ludzi przez bytujące na zarażonych szczurach pchły. Sytuacja pogarsza się zwykle podczas trwającej od listopada do kwietnia pory deszczowej, gdy do miast i wiosek masowo ściągają gryzonie.
Polska Agencja Prasowa 2013-12-12, 08:44

Karczownik ziemnowodny Arvicola Terrestris

Gryzoń należący do rodzinny nornikowatych Arvicolidae, posiadający doskonałe zdolnosci pływania i nurkowania w wodzie. Często mylony ze szczurem ze względu na duże rozmiary ciała i ogona ( 14-20cm) z czego sam ogon mierzy nawet 13cm. Ubarwienie od czarnego do ciemno brązowego. Zgodnie z nazwą prowadzi ziemnowodny tryb życia. Kopie charakterystyczne tunele z wejściami znajdującymi się pod powierzchnią wody. Szkodnik na polach uprawnych. Podgryza kłącza, korzenie, zielone części roślin. Jego największa aktywność przypada nocą. Kopce ziemi które tworzy podczas drążenia tuneli zbliżone do kopców krecich.
Rozmanaża się od wczesnej wiosny do końca lata ( marzec - wrzesień ). Ciąża trwa jak u szczura wędrownego - 21 dni, a w miocie może znaleźć się od 2-8 osesków. W ciągu roku samica może być w ciąży 3-4 krotnie.

Nornica ruda Myodes glareolus

Jeden z drobniejszych gryzoni nornikowatych występujących w Polsce. Średniej wielkości, o wydłużonym ciele i średnim, słabo owłosionym ogonie, pokrytym pierścieniowatymi łuskami. Długość tułowia do 10 cm, ogona do 5 cm, masa ciała ponad 30 g. Oczy duże, pyszczek lekko zaostrzony z wąsami, uszy duże szerokie, zaokrąglone, cienkie. Nozdrza różowawe, nieowłosione. Charakteryzuje się szarym ubarwieniem sierści futerka grzbietowej strony ciała z odcieniem rudawym, często mocno zaznaczonym. Boki i brzuszna strona ciała jest szara, a ogon zwierzęcia jest dwubarwny. Buduje system korytarzy tuż pod powierzchnią ziemi lub w gęstym runie. Świetnie wspina się po pniach i gałęziach drzew.W Polsce występuje na całym terenie kraju. Prowadzi zmierzchowo – nocny tryb życia, ale wychodzi również za dnia w poszukiwaniu pokarmu. Należy do gatunku osiadłego, podziemne korytarze z kryjówkami wykonuje w bezpośredniej bliskości pożywienia i kopców, zwykle pod drzewami oraz leżącymi pniami drzew (możliwość bezpiecznego i szybkiego schronienia się w razie niebezpieczeństwa). Jest ssakiem płochliwym. jak większość nornikowatych żywi się pokarmem mieszanym - wiosną i latem są to liście, zioła, owady, larwy, nasiona, pąki drzew, kora, porosty, a czasem pokarm zwierzęcy. Jesienią i zimą żywi się owocami, nasionami, nadziemnymi częściami roślin zielonych, a także kłączami oraz bezkręgowcami. Przy niedoborze pożywienia żeruje na korze młodych drzew i wówczas jest traktowana jako szkodnik, zwłaszcza w szkółkach leśnych. W razie braku dostatecznej ilości pokarmu ciężarne samice mogą wchłaniać zarodki uzyskując składniki odżywcze. Ciężarna samica nornicy rudej zjada więcej bezkręgowców niż samica nie zaangażowana w rodzicielstwo. Przeciętna nornica potrzebuje około 25 g świeżej paszy zielonej lub 5 g paszy treściwej, to jest około 15 kcal/dobę. Przeciętne zwierzę tego gatunku może przeżyć bez pokarmu około pięciu dni. Poród i rozwój młodych jest ściśle związany z okresem największej dostępności pożywienia. Nornica zakłada całe systemy korytarzy w darni lub tuż pod powierzchnią ziemi, wśród których buduje kuliste gniazdo z mchu i traw. Tam przychodzą na świat ślepe i nieowłosione młode. Jest ich od 3 do 7 sztuk. Szybko rosną, po około 12 - 14 dniach otwierają oczy. Z matką pozostają przez trzy tygodnie. Po około 25 dniach życia przestają się odżywiać mlekiem matki i opuszczają gniazdo. Młode uzyskują pełną dojrzałość płciową w wieku 8 - 9 tygodni. Rozmnażanie jest bardzo intensywne - nornica ruda w ciągu jednego roku może wyprowadzić 4 mioty, co daje przeciętnie 20 młodych rocznie. Ciąża samicy trwa około 24 dni. (Wikipedia)

Popielica Glis Glis - gatunek chroniony

Porównanie rozmiaru gryzoni:
Myszy domowej mus musculus domesticus, Karczownika arvicola terrestris i Szczura wędrownego rattus norvegicus


źródło.hausmaus.at

RODZAJ  RATTUS - 57 gatunków